ညီငယ်ရေ၊ တို့ သဝေထိုးကြစို့ကွယ်

ညီငယ်ရေ၊ တကယ်ကျတော့ Unicode စနစ်ရဲ့ ကောင်းကွက်တွေက အများကြီးကွ။ မင်းပြောတာတွေ အပြင် တခြားပြောစရာတွေ အများကြီး ရှိသေးတယ်ဟ။ အဲဒီအထဲက နှစ်သက်မိတာလေး တစ်ခုကိုပဲ ပြောဦးမယ်ဟေ့။ အဲဒါကတော့ - မြန်မာစကားလုံးတွေရဲ့ အသံထွက် သဘောတရားကို နည်းနည်းလေး အလင်းပြသွားတာကိုပါ။ (BTW, အဲဒီလို အလင်းပြသွားတဲ့အတွက် ပါဠိစာတွေမြင်ရင် ကိုယ်နဲ့ မဆိုင်သလို မဖတ်ရဲတဲ့ သူတွေကို အများကြီးမက အပြည့်အဝကို ကူညီပေးသွားတယ်ဆိုတာကလည်း ကောင်းကွက်တစ်ခုပဲကွ။) ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ -

Unicode စာရိုက်စနစ်နဲ့ပတ်သတ်လို့ ခဏခဏ ကြားဖူးကြတဲ့ စကားလေးတစ်ခွန်း ရှိတယ်လေ။ Unicode မှာ စာရိုက်စနစ် (၂) မျိုး ရှိတဲ့အထဲက Window 10 မှာ ပါလာတဲ့ စနစ်က Phonetic order နဲ့ ရိုက်တဲ့ စနစ်ဖြစ်ပါတယ်- ဆိုတာကိုလေ။ အသံထွက်စနစ်နဲ့ ရိုက်တဲ့စနစ်ပဲဆိုတာ ညီငယ်လည်း ကြားဖူးနားဝ ရှိပြီးသားနေမှာပါ။ ဘယ်လို အသံထွက်စနစ်လဲ-ဆိုတော့ ယုတ္တိအရှိဆုံးလို့ ထင်ရတဲ့ အသံထွက်အစဉ်ကို ဦးစားပေးပြီး ရိုက်ရတဲ့စနစ်ပေါ့ကွာ။

ဥပမာ - တုံ -ဆိုပါတော့။ -ုံ (အုံ) ဆိုတဲ့ စကားသံထွက်လာဖို့အတွက် သဘာဝကျတဲ့ အသံပေါင်းစပ်မှုကို စဉ်းစားကြည့်ရင် တုန်၊ ကုန်၊ ခုန် ဆိုတာတွေနဲ့ နီးစပ်တယ်ဆိုတာကို တွေ့ရပါတယ်။ (အဲ၊ ပိဋကတ်စာပေတွေမှာလည်း င၊ ည၊ န၊ ဏ၊ မ၊ -ံ (နိဂ္ဂဟိတ် ဒါမှမဟုတ် သေးသေးတင်လို့လည်း ခေါ်ကြတယ်ကွ) တွေက တစ်ခုနဲ့တစ်ခု အသံပြောင်းလဲနိုင်တာကိုလည်း ထည့်တွက်ကြည့်လို့ ရပါတယ်။ ပြောင်းလဲနိုင်တာကိုက အထိုက်အလျောက် နီးစပ်မှုရှိလို့ပဲလေ။) ဒီတော့ တုံ -ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ရိုက်မယ်ဆိုရင် တ+-ု+-ံ လို့ ရိုက်မှ တုံ- လို့ မြင်ရပါတယ်။ တ+-ံ+-ု လို့ ရိုက်ရင်တော့ တံု- လို့ပဲ မြင်ရမှာပေါ့။ (တစ်ချောင်းငင်ရဲ့အထက်က dotted circle လေးကို မြင်တာနဲ့ ရိုက်နည်းစနစ် မှားနေတယ်ဆိုတာ၊ ရှေ့နောက် ပြင်ဆင် ရိုက်ကြည့်ရမယ်ဆိုတာကိုလည်း ညီငယ် မှတ်သားထားရမှာပါ။) အသံထွက်ကို စဉ်းစားကြည့်ရင်လည်း တ+ံ+ု ဆိုရင် တအံအု လို့ပဲ ရှိနေမှာပေါ့။ နောက်နမူနာတစ်ခု၊ မြောင် - ဆိုတာ မြ+အောင် ဆိုတဲ့ အစဉ်နဲ့မှ မြောင်လို့ အသံထွက်လို့ ရတာပါ။ ထပ်ခွဲကြည့်ရင်တောင် မြ = မ+ြ (မ+ရ) ပေါ့။ နောက်- မွေ (အမွေ၊ မွေတော်ဓာတ်တော်)- ဆိုတဲ့နေရာမှာလည်း မွ+အေ အသံကနေ မွေ လို့ ဖြစ်လာတာပါ။ အဲဒီလိုတွေ မဟုတ်ဘဲ ေ+ြ+မ+ာ+င+် ဆိုရင်တော့ မြောင်လို့ အသံမထွက်ဘဲ အေရမင်- လို့ အသံထွက်လာမှာပါ။ အမွေကိုလည်းပဲ အ+ေ+မ+ွ လို့ရိုက်ရင် အသံထွက်လာတာကို ကြည့်တဲ့အခါ အအေမွ -လို့ပဲ ဖြစ်လာမှာပေါ့ကွာ။ ဒါ နက်နဲတဲ့ကိစ္စလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ အမြင်နဲ့ အသံကို ခွဲခြားတတ်ရင် ပြီးပြီပဲပေါ့။

အဲဒီလိုပါပဲ။ ေ (သဝေထိုး) မှာလည်းပဲ ဒီသဘောတရားကို လက်လွှတ်လို့ မဖြစ်ဘူးဟ။ (Unicode စနစ်ကို ပြောတဲ့အခါ အဲဒီ သဝေထိုးကိစ္စကို အထူးသတိထားဖို့ ပြောတယ်လို့ ဖတ်ရသကွ။) အသံထွက်စနစ်ဆိုတာကို ဦးနှောက်ထဲမှာ အသေ မှတ်ထားဖို့တော့ လိုမယ်ဟေ့။ ထားတော့။ ကေ-ဆိုတဲ့စကားလုံးကို ကြည့်ရအောင်။ သူ့ရဲ့အသံက Phonetic order သဘောအရ က+ေ (က+အေ) ဆိုမှ ကေ ဖြစ်တယ်လေ။ ခ+ျ+ေ (ခ+ယ+အေ= ချ+အေ) ဆိုမှ ချေ -လို့ အသံထွက်လာတာပါ။ အဲဒီလိုမဟုတ်ဘဲ ေ+က လို့ ရိုက်လိုက်ရင် အစဉ်အတိုင်း အသံထွက်ကြည့်တဲ့အခါ အေက လို့ ဖြစ်လာမှာလေ။ ေ+ခ+ျ ဆိုရင်တော့ အေချ -လို့ပဲ ဖြစ်လာမှာပေါ့။ အသံထွက်သဘောအရ ချေ- လို့ မဖြစ်နိုင်တော့ဘူးပေါ့။ အမြင်သဘောတရားကတော့ မှန်နေမှာပဲကွ။ ဒီ သဝေထိုးကိစ္စက mother tongue ကို ပြောသူတွေအတွက် အခက်အခဲ မဟုတ်ပေမယ့် non-native speaker တွေအတွက်ကျတော့ ရေးသားတဲ့နေရာမှာ အခက်အခဲ တွေ့ကြမှာ အသေအချာပဲကွ။ အသံစနစ်က က+အေ လို့ဖြစ်ပေမယ့် ရေးတဲ့အခါကျတော့ အေက- လို့ ရေးရတာ ယောင်တောင်တောင်ကြီး ဖြစ်မှာပေ့ါကွာ။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကိုယ်တို့လည်း ဒီ သာသနာ့တက္ကသိုလ် တက်တော့ မသင်မနေရ Sanskrit (သက္ကတ) ကို သင်ရတဲ့အခါ အဲဒီအခက်အခဲကို သတိပြုမိခဲ့လို့ပါ။ သက္ကတမှာ ထူးခြားစကားလုံးတစ်လုံး ပါလာတယ်လေ။ ि (ဣ) သရပေါ့။ ဘာြဖစ်လို့ ထူးခြားသလဲဆိုတော့ သက္ကတအရေးအသားမှာ အဲဒီ ဣသရလေးက ဗျည်းရဲ့ ရှေ့ကနေ နေလို့ပါ။ मसि (မသိ) လို့ ရေးရမယ့်အခါမျိုးမှာ - သိ- အတွက် စဉ်းစားတဲ့အခါ သ+ိ လို့ ရှိရမယ်လို့တော့ ကိုယ်တို့ စဉ်းစားမိတာပါပဲ၊ ဒါပေမယ့် အဲဒီ ဣသရလေးက သ-ရဲ့ ရှေ့မှာ ရေးရမယ်လို့တော့ သတိမထားမိတာ ခဏခဏပဲဟ။ ဒီတော့ မ-နဲ့ သ-ကို တစ်ဆက်တည်းပဲ मस လို့ ရေးမိသွားပါတယ်။ နောက်တော့မှ ဣသရလေးက သ-ရဲ့ရှေ့မှာ နေတယ်ဆိုတာကို သတိရလို့ ပြန်ကြည့်လိုက်တော့ မ-နဲ့ သ-ရဲ့ ကြားထဲမှာ နေရာလွတ်က မကျန်တော့ဘူးဟေ့။ (အမှတ်ရအောင်လို့ မရ ရအောင် ထည့်ရေးခဲ့တာလည်း သတိတရပဲကွ။) အဲဒီလိုမျိုး အခက်အခဲဖြစ်ခဲ့တာပဲ။ အခု Unicode စနစ်နဲ့သွားတဲ့ Sanskrit မှာကျတော့ စာရိုက်တဲ့အခါ ကိုယ်တို့စဉ်းစားခဲ့တာနဲ့ တစ်ထပ်တည်း ကျနေတယ်ဗျ။ कि (ကိ) လို့ ရေးချင်ရင် क+ि = က+ိ ပေါ့။ အဲဒါဆိုရင် သူ့အင်ဂျင်က အလိုအလျောက်ပဲ कि (ကိ) လို့ တည့်ပေးသွားတယ်။ တကယ်လို့ အမြင်အတိုင်း သွားရိုက်ရင်တော့ िक (ဣက) လို့ပဲ ဖြစ်သွားမှာလေ။ ဘယ်လိုမှ ကိ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ထူးဆန်းတာက အဲဒီ Window 10 မှာ ပါတဲ့ Sanskrit မှာလည်း အမြင်အတိုင်း စာရိုက်စနစ်ကို မသုံးဘဲ အသံထွက်စနစ်ကို သုံးထားတာပဲဗျ။ ကျန်တဲ့ Language တွေအတွက်တော့ ကိုယ်လည်း မစမ်းနိုင်တော့ ဘယ်စနစ်နဲ့ သွားသလဲဆိုတာ မပြောတတ်ဘူးဟေ့။ သေချာတာကတော့ အသံထွက်စနစ်နဲ့ သွားရတာက ပိုကောင်းသလို ထင်မိတာပဲဟ။ စနစ်ကျတယ်လို့ ခံစားရတယ်ပဲ ပြောပါတော့ကွာ။

စကားလည်း ရှည်သွားပြီကွာ။ နောက်ဆုံးပြောချင်တာကတော့ Window 10 မှာ default ပါတဲ့ စာရိုက်စနစ်က Phonetic order ကို အသုံးပြုထားတယ်ဆိုတာ၊ အမြင်အတိုင်း စာရိုက်စနစ်ကို သုံးမထားဘူးဆိုတာကို သတိပြုစေချင်တာပါ။ ဒီလို သိတဲ့အခါ ကို၊ ကော တို့မှာပါတဲ့ -ို ၊ -ော တို့ဟာလည်း အမြင်သဘောအရ ိ+ု ၊ ေ+ာ လို့ ရှိပေမယ့် အသံသဘောရတော့ ဘာမှ မဆိုင်ဘူးဆိုတာကိုလည်း ညီငယ် သတိပြုမိမှာပါ။ မရမက အသံထွက်ရင်တောင်မှ ဣဥ၊ အေအာ- လို့ပဲ ထွက်နိုင်မှာပါ။ ဒါတွေက တို့မိခင်ဘာသာစကားရဲ့ အသံထွက်ပုံကို တစ်စွန်းတစ်စ ပြောပြနေတာပဲကိုး။ ကဲ၊ တော်ပြီကွာ။ မှားသွားရင်လည်း ပြန်ပြောပြဦးဟေ့။ Knowledge shared is knowledge doubled. တဲ့ဟ။ ရွှင်လန်းချမ်းမြေ့ပါစေကွာ။

ရေးသားသူ
Bhikkhu Sirin